تشبیه توسّل‏ به استفاده از موبایل

گاه برخی از مخالفان توسل که تحت تأثیر افکار وهابیت قرارگرفته‌اند برای انکار توسل از شیوه تشبیه استفاده می‌کنند. مثلاً گفته می‌شود: توسل کردن به اموات، در حالی که خدا همه‌جا هست و صدای همه را می‌شنود و همه‌چیز را می بیند و قادر بر همه‌چیز است ، مانند این است که دو نفر که کنار هم نشسته با موبایل با یکدیگر صحبت کنند. درواقع موبایل را واسطه قرار بدهند در حالی که می‌توانند مستقیم با یکدیگر صحبت کنند و اگر درخواستی دارند مطرح کنند!

پاسخ این شبهه بسیار آسان است زیرا اگر برفرض چنین تشبیهی درست باشد، تنها اشکالی که به این کار می‌توان گرفت ناعاقلانه بودن آن است یعنی در چنین حالتی فقط می‌توان به شخصی که از موبایل استفاده می‌کند گفت نادان است اما آقایان وهابی سریعاً شخص را تکفیر می‌کنند و او مشرک می‌خوانند و به همین بهانه ریختن خون او را حلال می دانند، آن‌هم به خاطر کاری که تنها از نظر آنها عاقلانه نیست.

اما این تشبیه مشکل دیگری هم دارد. و آن اینکه در طول تاریخ چنین اعمالی که ازنظر وهابیان غیرعاقلانه یا مشرکانه هست، توسط اولاد انبیاء و صالحان اتفاق افتاده و مورد تائید قرارگرفته است. اگر بگوییم در دسترس بودن خدا برای همگان، موجب شرک است، باید گفت فرزندان حضرت یعقوب علیه السلام نیز مشرک بودند و حضرت یعقوب هم ایشان را تائید کرده و در شرک ایشان شریک است زیرا باوجوداینکه خداوند در دسترس همگان ازجمله فرزندان حضرت یعقوب بود، آن‌ها از حضرت خواستند برایشان استغفار کند و ایشان هم قبول کرد یا ابانا اسْتَغْفِرْ لَنا انّا کُنّا خاطِئینَ؛ اى پدر! براى ما، از خدا آمرزش بخواه، چراکه ما خطاکار بودیم سَوْفَ اسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبّى؛ به‌زودی براى شما از پیشگاه پروردگارم طلب آمرزش مى‏کنم‏ (1)

. در حالی که بنا بر مسلک وهابیان باید حضرت یعقوب علیه السلام می‌فرمود بروید خدا در دسترس شماست. بروید خودتان برای خودتان استغفارکنید و کار غیرعاقلانه و مشرکانه انجام ندهید.

همچنین در صدر اسلام اصحاب پیامبر از یکدیگر درخواست دعا می‌کردند که ، طبق این تشبیه، چنین کاری، عملی مشرکانه و غیرعاقلانه بوده است. چراکه خدا برای همه اصحاب در دسترس بود و هرچه می‌خواستند، می‌توانستند مستقیماً به خدا بگویند، حال‌آنکه هیچ مسلمانی مشرک بودن اصحاب پیامبر را نمی‌پذیرد.

اما در جواب اینکه چرا باوجوداینکه می‌توان مستقیماً از خدا چیزی خواست توسل می‌کنیم؟

باید گفت: طلب دعا یا مغفرت باواسطه یا بی‌واسطه با یکدیگر منافاتی ندارند اما  « توسل » ، عامل سرعت بخشی است که امید استجابت را افزایش می‌دهد و البته خداوند خود دستور به توسل داده است. یا ایها الذین امنوا اتقواالله و ابتغوا الیه الوسیلة؛ ای کسانی که ایمان آورده اید از او ( در انجام معاصی و محرمات ) بپرهیزید و به سویش با وسیله راه یابید.(2)

همچنین از سیره و عمل اولیا خدا و اصحاب نیز می‌توان می‌توان فهمید که توسل امید استجابت بیشتری دارد زیرا اگر مستقیماً دعا کردن بهتر بود آن‌ها به‌جای واسطه قرار دادن غیر خدا، مستقیماً از خدا طلب آمرزش و یا دیگر دعاهایشان را می‌داشتند.

---

1. سوره یوسف، آیات 97 و 98
   

2. سوره مائده، آیه 35

منبع: باب یازدهم